در جهان فراصنعتی امروز توسعه به معنی عام بدون توجه به آموزشهای تخصصی و کاربردی مفهوم نخواهد داشت. انقلاب علمی _ فنی، انقلابی عمیق و کیفی در نیروهای تولید و از آن جمله در نیروی انسانی و روشهای تولید به وجود آورده است .
آموزشهای تخصصی و کاربردی انجام فعالیت هایی است که می تواند فرد را برای احراز شغل، حرفه و کسب و کار آماده نماید یا کارایی و توانایی وی را در انجام آن افزایش دهد. این آموزشها، کسب مهارتها را در راستای تکنولوژی و علوم وابسته به همراه دانش های خاص مربوط به شغل و در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ارائه می دهد.
سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور وابسته به وزارت کار و امور اجتماعی از ادغام سه نهاد آموزشی در سال 1359 و به منظور ارائه آموزشهای تخصصی و کاربردی تشکیل گردیده و بر اساس بیش از 10 قانون موضوعه و ماده صد و پنجاه و یک قانون برنامه سوم و تنفیذ آن در برنامه چهارم، متولی آموزشهای تخصصی و کاربردی کوتاه مدت بوده و مسئول کمیته تخصصی آموزشهای تخصصی و کاربردی غیررسمی با عضویت 16 وزارتخانه و سازمان، فعالیت های آموزشی خود را در دو بخش دولتی و غیردولتی اجرا می نماید.
این سازمان در واقع مهم ترین کانون مهارتی و کاربردی کشور و مرتبط با سازمان بین المللی کار ILO می‌باشد و به دلیل رسالت قانونی خود در ساختار نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران جایگاه ویژه ای دارد و به عضویت رسمی سازمان جهانی آموزشهای مهارتی (TVTO) درآمده است.
توسعه آموزشهای تخصصی و کاربردی در شرایط کنونی برای اقتصاد و فرهنگ ایران و به ویژه شتابدهی به فرآیند تولید امری حیاتی است، زیرا سرمایه گذاری های زیربنایی و افزایش ابزار و تجهیزات و به طور کلی سرمایه فیزیکی بدون سرمایه انسانی بلااستفاده مانده و یا به نحو اقتصادی و کارآمد مورد بهره برداری قرار نمی گیرد.
بنابراین از ضرورتها و الزامات رشد و توسعه اقتصادی، نظام آموزش برای ایجاد مهارتهای لازم سرمایه انسانی است و در این میان آموزشهای تخصصی و کاربردی تلفیقی است از علم، فن و هنر و نقش بسیار مهمی در تامین نیروی انسانی کارآمد ایفا نموده و مضمونی توسعه ای دارد .هدف از این آموزشها ، افزایش توانایی های دانش، مهارت و قدرت درک افراد و انجام مطلوبتر کار در محدوده وظایف شغلی است.
از آنجایی که موضوع بیکاری یکی از مهمترین مسائل و مشکلات جهان است و در کشورهای در حال توسعه با توجه به عدم توازن ساختارهای اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی سهم بیشتری را بر توسعه دارد و با توجه به اینکه یکی از دلایل بیکاری در کشور فقدان مهارت های مورد نیاز بازار کار از سوی جویندگان کار می باشد، انتظار می رود سازمان آموزش فنی و حرفه ای با ارائه آموزشهای مهارتی بتواند نقش بسزایی در کاهش میزان بیکاری ایفا کند، زیرا آموزشهای تخصصی و کاربردی به سبب انعطاف پذیری نشأت گرفته از خصیصه های بازار کار و اوضاع اقتصادی کشور و نیز به دلیل آموزش و ایجاد مهارت های لازم در افراد برای توانایی در احراز مشاغل، نقش به سزایی در اشتغال دارد. این آموزشها هم مهارت های خاص مورد نیاز صنعت و هم مهارت های عمومی بازار کار را فراهم می سازد و همچنین برای شاغلینی که به دلیل تغییرات تکنولوژی دچار کاهش کارایی می شوند امکان به روز شدن و تکمیل مهارت را فراهم می کند. لذا به این نوع آموزشها به عنوان ابزاری برای مقابله با بیکاری بالاخص بیکاری ساختاری که ناشی از تغییرات در اقتصاد جهانی می باشد، نگریسته می شود .
در واقع خصیصه این آموزشها ، نوعی پرورش 'کارآفرین' است، به این معنی که افراد پس از کسب مهارت و تخصص دانش فنی، قادر خواهند بود که فرصت های شغلی مناسبی را به دست آورند و یا در نهایت فرصت شغلی ایجاد نمایند.
اینگونه آموزشها از نقش و تاثیرگذاری اقتصادی- اجتماعی مهمی برخوردار است، چرا که معرف نوع مهمی از سرمایه گذاری در منابع انسانی است و با فراهم کردن زمینه های ارتقای دانش، نگرشها و مهارتهای مورد نیاز بازار کار و اشتغال در زمینه های مختلف به توسعه اقتصادی کمک می کند. از این رو کارمحور بودن آموزشهای تخصصی و کاربردی که فرایند یادگیری فراگیران را از طریق محیط های کار، برای آن مراکز و در درون آنها طراحی و اجرا می نماید و محتوای آموزشها را با تغییرات و پیشرفت های حوزه تکنولوژی و به تبع آن در کارکرد نهادهای اقتصادی جامعه هماهنگ می سازد، سبب شده است که این آموزشها به عنوان یکی از عناصر کلیدی جهت تحقق پیشرفت های اقتصادی محسوب گردد و از جمله عوامل موثر در موفقیت کشورهای توسعه یافته تلقی گردد .چرا که آموزش نظری همگام با کار عملی موجب تربیت نیروی انسانی خلاق و فعال می شود و همچنین این نیروها با نفوذ در جامعه سبب به کارگیری بخش عظیمی از نیروهای غیرخلاق می گردد.
لذا اگر آموزش تخصصی و کاربردی در کشور نادیده گرفته شود، در واقع باعث سوق دادن آموزش کشور به طور غیرمستقیم به آموزش اشتغال کاذب و درآمدهای سهل الوصول و ناپایدار می شود و به تدریج آسیب جدی به کشور وارد می سازد .به همین علت است که می بینیم یکی از اولویت های مهم در سرمایه گذاری های آموزشی در تمامی جوامع صنعتی، توسعه و گسترش آموزشهای تخصصی و کاربردی است و این مهم نیز از سوی نهادهای ذیربط بین‌المللی نظیر یونسکو ، یونیواک و بانک جهانی به منزله یک استراتژی مهم به کشورهای در حال توسعه توصیه می شود. از سوی دیگر، عدم سرمایه گذاری کافی در آموزش تخصصی و کاربردی به معنی غفلت و فنای سرمایه های انسانی تلقی می شود.
باید توجه داشت که در شرایط کنونی یکی از مهم ترین، راه اشتغال زایی اصولی و حل معضل بیکاری به آموزش صحیح تخصصی و کاربردی می باشد .غیر از بعد اقتصادی ، نقش آموزشهای تخصصی و کاربردی در تغییرات اجتماعی و فرهنگی خصوصا در رشد و بهبود فرهنگ کار حائز اهمیت است .
اصولا برنامه این نوع آموزشها و ساختار عملیات اجرایی آن به عنوان کارگزار اصلاحات فعالیت های شغلی و بهبود مهارتها در کار، می تواند در این راستا نقش اساسی را ایفاء نماید و مسئولین ذیربط می توانند با رفع محدودیت ها و برنامه ریزی صحیح از آموزشها به عنوان مهمترین عامل برای تربیت افراد کارآفرین، کارآمد و دارای فرهنگ غنی از اخلاق و وجدان کاری استفاده شایسته به عمل آورند .
در سازمان آموزش فنی و حرفه ای نیز نظیر سایر موسسات آموزشی رسمی و غیررسمی ، غیر از آموزش علم و مهارت مواردی از قبیل انضباط، تقلید، تعهد، احساس مسئولیت، وظیفه شناسی نیز جزء محتوای آموزشی به افراد آموخته می شود. از این رو این نظام آموزشی از طریق تحول در فرهنگ جامعه می توانند در بالا بردن کارایی و بهره وری نقش موثری ایفا نماید .
نقش این آموزشها در تغییرات اجتماعی، فرهنگی به دلایل مشروحه زیر بسیار مهم ارزیابی می گردد :
- کاهش سطح بیکاری
- میزان اعتبار بین الملی مدارک تخصصی و کاربردی
- کاهش معضلات اجتماعی
- کمک در جلوگیری از مهاجرت بی رویه جوانان به شهرهای بزرگ
- کاهش تبعات منفی بیکاری
- بازسازی و نوسازی آموزشی
- توانمندسازی افراد برای زندگی بهتر
- افزایش سلامت و بهداشت روانی
- افزایش امید به زندگی
- توسعه عرصه زندگی
- کار و حرفه
- بهبود روابط اجتماعی و مناسبات انسانی
- انتقال ارزشها و هنجارهای اجتماعی
- جامعه پذیر نمودن افراد